İnək xəstəlikləri -nin müalicəsi

İnək xəstəlikləri müxtəlif səbəblərdən (bakterial, virus, parazit, qidalanma ilə bağlı və s.) yaranır. Aşağıda inəklərdə ən çox yayılan xəstəliklər kateqoriyalara bölünərək təqdim olunur:

---

🦠 İnəklərdə Bakterial Xəstəliklər

1. Mastit – inəklərdə süd vəzilərinin (döşlərin) iltihabıdır və süd istehsalına ciddi təsir göstərən, həm də heyvanın sağlamlığı üçün təhlükəli olan bir xəstəlikdir.

   • Süd vəzilərinin iltihabıdır.

   • Əlamətlər: Südün rənginin dəyişməsi, qızartı, şişkinlik, ağrı.

   • Səbəb: Gigiyena çatışmazlığı, yaralanmalar.

2. Bruçelyoz – (lat. Brucellosis) – inəklərdə və digər ev heyvanlarında yayılan bakterial zoonoz (insanlara da keçə bilən) bir xəstəlikdir. Xəstəliyin törədicisi Brucella abortus bakteriyasıdır. İnfeksiya əsasən döl atma, sonsuzluq, süd məhsuldarlığında azalma ilə müşahidə olunur.

   • İnsanlara da keçə bilən zoonoz xəstəlikdir.

   • Əlamətlər: Döl atma, sonsuzluq, süd istehsalının azalması.

   • Profilaktika: Peyvənd, testlər, yoluxmuş heyvanların ayrılması.

3. Löptospiroz — inəklərdə və digər ev heyvanlarında görülən, həmçinin insanlara keçə bilən (zoonoz) ciddi bir bakterial xəstəlikdir. Törədicisi Leptospira cinsinə aid spiral formalı bakteriyalardır. Löptospiroz xüsusilə qaraciyər və böyrəkləri zədələyir, döl atma, qızdırma və süd məhsuldarlığının azalması ilə müşahidə olunur.

   • Sidiklə yayılır.

   • Əlamətlər: Qızdırma, gözlərin tutulması, döl atma.

---

🧬 İnəklərdə Virus Xəstəlikləri

1. Qarayanız (Qara qızdırma)  – (lat. Anthrax) — inəklərdə və digər ot yeyən heyvanlarda rast gəlinən, çox kəskin və ölümcül, bakterial zoonoz xəstəlikdir. Törədicisi Bacillus anthracis adlı bakteriyadır. Xəstəlik çox sürətlə inkişaf edir və həm heyvanlar, həm də insanlar üçün son dərəcə təhlükəlidir.

   • Təcili müalicə tələb edir.

   • Əlamətlər: Qızdırma, nəfəs darlığı, qanlı ishal.

   • Profilaktika: Peyvənd.

2. İnfeksion rinotraxeit (IBR) — inəklərdə və buğalarda rast gəlinən, nəfəs yollarını, reproduktiv orqanları, bəzən də gözləri və sinir sistemini təsir edən virus mənşəli bir xəstəlikdir. Törədicisi Bovin Herpesvirus Tip 1 (BoHV-1)-dir. Xəstəlik çox yoluxucudur, lakin insanlara keçmir.

   • Tənəffüs yollarına təsir edir.

   • Əlamətlər: Burun axması, qızdırma, öskürək.

3. Dilgiran (Foot-and-Mouth Disease – FMD) — inəklər, qoyunlar, keçilər və digər eşşəkəmərlərdə yayılan, çox yoluxucu virus xəstəliyidir. Xəstəlik ağızda və dırnaqlarda yara və xoralarla xarakterizə olunur və heyvanların hərəkətini, yemlənməsini ciddi şəkildə çətinləşdirir.

   • Ağız və dırnaq bölgəsində yaralar.

   • Çox yoluxucudur.

Toyuq xəstəlikləri və müalicələri

---

🪱 İnəklərdə Parazitar Xəstəliklər

1. Qaraciyər sorucusu (Fasciola hepatica) — inəklərdə və digər ot yeyən heyvanlarda yayılan parazitar xəstəlikdir. Xəstəliyə səbəb olan parazit qaraciyər və öd yollarında yaşayaraq heyvanın sağlamlığına və məhsuldarlığına mənfi təsir göstərir. İnək xəstəlikləri içərisində əsas yerlərdən birini tutur.

   • Qaraciyərdə parazitlik edir.

   • Əlamətlər: Arıqlama, zəiflik, iştahasızlıq.

2. Qurd invaziyaları (nematodlar, cestodlar)  – inəklərdə və digər heyvanlarda çox yayılmış parazitar xəstəliklərdir. Bu xəstəliklər bağırsaq, ağciyər, qaraciyər və digər orqanlarda yaşayan müxtəlif qurdların (helmintlərin) səbəb olduğu infeksiyalardır. Qurd invaziyaları heyvanın sağlamlığına, artıma və məhsuldarlığına ciddi zərər verir.

   • Bağırsaq və ya ağciyərdə parazitlik edən qurdlar.

   • Müalicə: Antiparazitar preparatlar.

---

🍽️ İnəklərdə Qidalanma ilə bağlı xəstəliklər

1. Asetonemiya (ketoz) –  inəklərdə yayılmış metabolik xəstəlikdir və əsasən enerji çatışmazlığı nəticəsində baş verir. Bu xəstəlik süd vermə dövründə (xüsusilə döşəmədən sonra) inəklərdə daha çox rast gəlinir və ketoz adlanır.

   • Enerji çatışmazlığı.

   • Əlamətlər: İştahasızlıq, süd azalması, tənəzzül.

2. Süd qızdırması (hipokalsemiya)  — inəklərdə süd vəzisinin iltihabi xəstəliyidir və südün keyfiyyətinin və miqdarının azalmasına səbəb olur. Bu xəstəlik əsasən bakterial infeksiya nəticəsində yaranır, lakin bəzən travma və ya stress də səbəb ola bilər.

   • Doğuşdan sonra kalsium çatışmazlığı.

   • Əlamətlər: Əzginlik, yıxılma, iflicə bənzər vəziyyət.

---

🩺 İnəklərdə Profilaktika və Qorunma

İnək xəstəlikləri -nin qarşısını almaq üçün aşağıdakılar vacibdir.

• Rutin peyvəndlər və antiparazitar müalicələr.

• Təmiz və sağlam yem təminatı.

• Gigiyenik saxlama şəraiti.

• Vaxtında baytar nəzarəti və diaqnostika.